ونلافاکسین؛ داروی ضدافسردگی و عوارض آن

داروی ونلافاکسین که با نام تجاری افکسور (Effexor) تولید می‌شود، از دسته داروهایی است که  برای درمان اختلال افسردگی اساسی، اضطراب و اختلال پانیک توسط دکتر تجویز می‌شود. این دارو در دسته مهارکننده‌های بازجذب سرتونین-نوراپی‌نفرین جای می‌گیرد و به صورت کپسول و قرص ونلافاکسین با رهایش آهسته در دسترس است. ونلافاکسین فعالیت نوعی ماده شیمیایی به‌نام سرتونین را در در مغز افزایش می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با ونلافاکسین تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

نکات مهم قبل از مصرف ونلافاکسین

• اگر به ونلافاکسین یا دسونلافاکسین (پریستیک) حساسیت دارید یا اگر گلوکوم زاویه بسته دارید، نباید از ونلافاکسین استفاده کنید.
• ۷ روز قبل و ۱۴ روز بعد از مصرف داروهای بازدارنده مونوآمین‌اکسیداز نباید از ونلافاکسین استفاده کنید، زیرا ممکن است تداخلات دارویی خطرناکی اتفاق بیفتند. بعضی از این داروها عبارت‌اند از ایزو کربوکسیداز، لینزولید، متیلن بلوی تزریقی، فنلزین یا ترانیل سیپرومین.
• بدون مشورت پزشک از ونلافاکسین استفاده نکنید. همچنین از دادن این دارو به افراد زیر ۱۸ سال بدون نظر پزشک خودداری کنید. ونلافاکسین برای کودکان تأییدیه‌های لازم را ندارد.

تداخل بعضی داروها با ونلافاکسین می‌تواند موجب مشکلی جدی به‌نام سندروم سرتونین شود. بنابراین اگر از داروی محرک، مخدر یا محصولات گیاهی استفاده می‌کنید یا برای بعضی بیماری‌ها دارو مصرف می‌کنید، حتما به پزشک اطلاع دهید. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

همچنین برای اطمینان از بی‌خطربودن ونلافاکیسن برای شما، در صورت ابتلا به بیماری‌های دیگر به پزشک اطلاع دهید. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

نحوه مصرف ونلافاکسین

• دارو را دقیقا طبق نسخه پزشک مصرف کنید و از دستورالعمل روی برچسب دارو پیروی کنید.
• دارو را هر روز در زمانی مشخص همراه غذا مصرف کنید.
• کپسول یا قرص ونلافاکسین رهایش آهسته را کامل ببلعید و از خردکردن، جویدن، شکستن یا بازکردن آن خودداری کنید.
• اگر نمی‌توانید کپسول را کامل ببلعید، آن را باز کنید و با سس سیب مخلوط کنید، سپس آن را بدون جویدن کامل قورت دهید و سپس یک لیوان آب بنوشید.
• با توجه به عوارض قطع ناگهانی ونلافاکسین، مصرف آن را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید. اگر علائم ناخوشایندی مثل بی‌قراری، گیجی، گزگز یا شوک الکتریکی دارید، درباره قطع مصرف دارو با پزشک مشورت کنید. ممکن است علائمتان تا چند هفته بهبود پیدا نکند. همچنین لازم است فشار خونتان هرازگاهی بررسی شود.
• این دارو می‌تواند موجب نتایج کاذب در آزمایش غربالگری دارویی ادرار شود. بنابراین به کارکنان آزمایشگاه بگویید که از ونلافاکسین استفاده می‌کنید.
• دارو را در دمای اتاق دور از رطوبت و حرارت نگه دارید.

مقدار مصرفی ونلافاکسین

مقدار مصرف دارو در بیماران مختلف متفاوت است. در ادامه متوسط مقدار تجویزی آورده شده است. اگر دوز تجویزشده برای شما متفاوت است، در این باره با پزشک صحبت کنید و مقدار دارو را خودسرانه تغییر ندهید.

۱. دوز معمول بزرگ‌سالان برای افسردگی

رهایش سریع:

• دوز اولیه: ۳۷٫۵ میلی‌گرم خوراکی ۲ بار در روز یا ۲۵ میلی‌گرم خوراکی ۳ بار در روز.
• دوز نگهدارنده: روزانه ۷۵ یا ۱۵۰ میلی‌گرم خوراکی در دوزهای مختلف تقسیم می‌شود.
• دوز حداکثری: برای بیماران سرپایی با افسردگی متوسط ۲۲۵ میلی‌گرم در روز و برای بیماری بستری با افسردگی شدید ۳۷۵ میلی‌گرم در روز.

رهایش آهسته:

• دوز اولیه: ۷۵ میلی‌گرم خوراکی ۱ بار در روز.
• دوز نگهدارنده: ۷۵ تا ۲۲۵ میلی‌گرم خوراکی ۱ بار در روز.
• دوز حداکثری: برای بیماران سرپایی با افسردگی متوسط ۲۲۵ میلی‌گرم در روز و برای بیماری بستری با افسردگی شدید ۳۷۵ میلی‌گرم در روز.

۲. دوز معمول بزرگ‌سالان برای اختلال اضطراب فراگیر

رهایش آهسته:

• دوز اولیه: ۷۵ میلی‌گرم خوراکی ۱ بار در روز.
• دوز نگهدارنده: ۷۵ تا ۲۲۵ میلی‌گرم خوراکی ۱ بار در روز.
• دوز حداکثری: ۲۲۵ میلی‌گرم در روز.

۳. دوز معمول بزرگ‌سالان برای اختلال اضطراب اجتماعی و فوبیای اجتماعی

رهایش آهسته ۷۵ میلی‌گرم ۱ بار در روز.

نکته: شواهدی مبنی بر تأثیر بهتر دوز بیشتر از ۷۵ میلی‌گرم در روز وجود ندارد.

۴. دوز معمول بزرگ‌سالان برای اختلال پانیک با یا بدون ترس از مکان‌های شلوغ

رهایش آهسته:

• دوز اولیه: ۳۷٫۵ میلی‌گرم خوراکی ۱ بار در روز به‌مدت ۷ روز. سپس ۷۵ میلی‌گرم خوراکی ۱ بار در روز.
• دوز نگهدارنده: ۷۵ تا ۲۲۵ میلی‌گرم خوراکی ۱ بار در روز.
• دوز حداکثری: ۲۲۵ میلی‌گرم در روز.

فراموش‌کردن دوز مصرفی

به‌محض به‌خاطرآوردن، مقدار فراموش‌شده را مصرف کنید. اما اگر به زمان دوز بعدی دارو نزدیک هستید، از مقدار فراموش‌شده صرف‌نظر کنید. از مصرف دوبرابری دارو خودداری کنید.

سوءمصرف ونلافاکسین

در صورت مصرف زیاد دارو، با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.

عوارض جانبی ونلافاکسین

اگر از نحوه اثر دارو بر خودتان مطمئن نیستید، از رانندگی و فعالیت‌های پرخطر خودداری کنید.

در صورتی که علائم حساسیت به ونلافاکسین را داشتید، با اورژانس تماس بگیرید. این علائم عبارت‌اند از:

بعضی از جوانان بعد از اولین مصرف داروی ضدافسردگی، افکار خودکشی دارند. بنابراین به تغییر خلق‌و‌خو و علائمتان هوشیار باشید و هرگونه علامت جدید یا بدترشدن علائم را به پزشک گزارش دهید. این موارد عبارت‌اند از:

• تغییرات خلق‌وخو یا رفتاری؛
• اضطراب؛
• حملات پانیک؛
• اختلالات خواب؛
• احساس تنش، تحریک‌پذیری، آشفتگی، خصومت، پرخاشگری، بی‌قراری، بیش‌فعالی (ذهنی یا جسمی)؛
• افسردگی بیشتر؛
• افکار مربوط به خودکشی یا آسیب به خود.

در این موارد، حتما با پزشک تماس بگیرید:

• تاری دید، درد یا قرمزی چشم، دیدن هاله اطراف لامپ؛
• سرفه، تنگی قفسه سینه، مشکلات تنفسی؛
• تشنج؛
• خونریزی غیرطبیعی مثل خون دماغ، خونریزی لثه، خونریزی غیرطبیعی واژن، هرنوع خونریزی بدون توقف؛
• کاهش سدیم خون با علائم سردرد، گیجی، مشکلات مربوط به افکار و حافظه، ضعف، احساس بی‌ثباتی؛
• واکنش شدید سیستم عصبی شامل سختی عضلات، تب بالا، عرق‌کردن، گیجی، ضربان قلب سریع یا ناخوشایند، لرز، احساس غش‌کردن.

علائم سندروم سرتونین

اگر علائم سندروم سرتونین را دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارت‌اند از:

• پریشانی؛
• توهم؛
• تب؛
• عرق‌کردن؛
• لرز؛
• ضربان قلب سریع؛
• سختی عضلات؛
• پرش عضلات؛
• ازدست‌دادن هماهنگی؛
• حالت تهوع؛
• استفراغ؛
• اسهال.

عوارض جانبی شایع ونلافاکسین

• سردرد، سرگیجه، خواب‌آلودگی، خستگی؛
• احساس اضطراب، عصبانیت یا پریشانی؛
• مشکلات خواب، رؤیاهای غیرمعمول؛
• لرز؛
• ضربان قلب سریع؛
• تاری دید، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست؛
• تغییر وزن یا اشتها؛
• خشکی دهان، خمیازه؛
• افزایش عرق‌کردن؛
• مشکلات جنسی؛
• تغییر ترشح منی یا مشکلات مربوط به آن؛
• کاهش میل جنسی؛
• زنگ‌زدن گوش؛
• درد قفسه سینه.

تداخل دارویی ونلافاکسین

مصرف ونلافاکسین با سایر داروهای خواب‌آور می‌تواند اثرات آن را تشدید کند. قبل از مصرف داروی مسکن، قرص خواب، شل‌کننده عضله، داروی اضطراب یا تشنج با پزشک مشورت کنید.

داروهای زیادی که ممکن است با ونلافاکسین تداخل داشته باشند عبارت‌اند از:

ممکن است سایر داروهای تجویزی یا بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی هم با ونلافاکسین تداخل داشته باشند. در این موارد، با پزشک مشورت کنید. همچنین مصرف الکل و تنباکو همراه دارو می‌تواند تداخل دارویی ایجاد کند.

مصرف ونلافاکسین در شرایط خاص

۱. مصرف ونلافاکسین برای اطفال

مطالعاتی که تا امروز انجام شده‌اند مصرف ونلافاکسین برای کودکان را تأیید نمی‌کنند. از طرف دیگر، بعضی کودکان و نوجوانان و جوانان ممکن است بعد از مصرف این دارو به خودکشی فکر کنند یا به آن تمایل داشته باشند. به همین دلیل مصرف ونلافاکسین برای افراد زیر ۱۸ سال توصیه نمی‌شود.

۲. مصرف ونلافاکسین برای سالمندان

ممکن است سالمندان به اثرات دارو حساس‌تر باشند و مصرف آن موجب کاهش سدیم خون، بیماری‌های کبدی یا کلیوی مرتبط با سن شود، بنابراین احتیاط بیشتر و تنظیم دوز دارو لازم است.

۳. مصرف ونلافاکسین در بارداری

مصرف ونلافاکسین در دوران بارداری می‌تواند به جنین آسیب بزند، اما قطع مصرف دارو هم برای شما ایمن نیست. بدون مشورت با پزشک مصرف ونلافاکسین را شروع و قطع نکنید.

۴. مصرف ونلافاکسین در شیردهی

مطالعات کافی برای تعیین اثر دارو بر نوزاد در زمان شیردهی وجود ندارد. بنابراین قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

ونلافاکسین یا سیتالوپرام؟

نوع تجویزی سیتالوپرام برای درمان افسردگی، اضطراب، استرس و افسردگی پس از زایمان استفاده می‌شود و داروی بدون نسخه آن برای درمان اختلال دوقطبی، بی‌قراری، اختلال شخصیت مرزی، اختلال وسواس فکری اجباری و موارد مشابه کاربرد دارد.

در جدول زیر، سیتالوپرام و ونلافاکسین مقایسه شده‌اند:

ونلافاکسین یا فلوکستین؟

فلوکستین برای درمان افسردگی و سایر اختلالات خلقی استفاده می‌شود و بیشتر موجب بی‌خوابی می‌شود تا خواب‌آلودگی. نوع تجویزی آن برای این مشکلات کاربرد دارد:

• اضطراب و استرس؛
• اختلال افسردگی اساسی؛
• پرخوری عصبی؛
• اختلال نارسایی پیش از قاعدگی؛
• اختلال وسواس فکری عملی؛
• اختلال هراس؛
• افسردگی پس از زایمان؛
• اختلال اسکیزوافکتیو.

نوع بدون نسخه آن هم برای درمان اختلال پرخوری، اختلال بدشکلی بدن، آگورافوبیا و اختلال شخصیت مرزی استفاده می‌شود.

در جدول زیر، فلوکستین و ونلافاکسین مقایسه شده‌اند:

اسامی تجاری ونلافاکسین در ایران

بعضی از اسامی تجاری ونلافاکسین عبارت‌اند از:

• دپراکسین ۷۵ میلی‌گرم ساخت داروسازی سامی ساز؛
• ونلابایوکس ۷۵ میلی‌گرم ساخت داروسازی باختر بیوشیمی؛
• ونلافاکسین ۷۵ میلی‌گرم ساخت کیمیدارو؛
• ونلافاکسین ۷۵ میلی‌گرم ساخت داروسازی داروپخش؛
• ونابید ۷۵ میلی‌گرم ساخت داروسازی عبیدی.

نظرات شما

شما هم ونلافاکسین مصرف کرده‌اید؟ دچار عوارض جانبی ونلافاکسین شدید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه یا نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.